Co zrobić, gdy jesteś świadkiem przestępstwa?
Świadek przestępstwa często odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu sprawców, niesieniu pomocy ofiarom i wspieraniu działań Policji. W sytuacji zagrożenia wiele osób nie wie jednak, jak się zachować: czy interweniować, dzwonić po pomoc, czy może po prostu odejść? Strach, szok i niepewność są naturalne – ale przygotowanie się na takie sytuacje może uratować komuś zdrowie, życie, a nawet zapobiec tragedii.
Zachowaj spokój i oceń sytuację
Zanim podejmiesz jakiekolwiek działanie, zatrzymaj się i rozejrzyj. Czy sytuacja jest bezpośrednio niebezpieczna? Czy możesz pomóc bez narażania siebie?
- jeśli widzisz bójkę, rozbój, kradzież, akt przemocy domowej – natychmiast wezwij pomoc.
- jeśli sprawca jest agresywny lub uzbrojony – nie próbuj interweniować samodzielnie.
Wezwij służby ratunkowe
Zadzwoń na numer alarmowy 112 i przekaż:
- co się dzieje,
- gdzie to się dzieje (dokładna lokalizacja),
- jakie jest zagrożenie (czy ktoś jest ranny, czy sprawca uciekł itp.),
Nie rozłączaj się, dopóki operator nie powie, że możesz zakończyć połączenie. Może potrzebować dodatkowych informacji.
Nie narażaj siebie
Twoim obowiązkiem jako obywatela nie jest bohaterska interwencja, ale rozsądna i odpowiedzialna reakcja. Jeśli jesteś świadkiem przemocy lub przestępstwa, lepiej pomóc, dokumentując i wzywając pomoc, niż działać impulsywnie i narażać się na niebezpieczeństwo.
Zbieraj informacje (jeśli to możliwe i bezpieczne).
Zapisz lub zapamiętaj:
- wygląd sprawcy (ubiór, cechy szczególne, tatuaże),
- markę, kolor i numer rejestracyjny pojazdu (jeśli ucieka samochodem),
- kierunek, w którym się oddalił,
- przebieg zdarzenia (co, kto, kiedy, jak?).
Możesz też dyskretnie nagrać sytuację telefonem – ale nigdy kosztem własnego bezpieczeństwa i nie po to, by nagranie za chwilę opublikować w sieci. Może być ono kluczowym materiałem dowodowym.
Udziel pomocy ofierze
Jeśli sytuacja na to pozwala i nie ma zagrożenia dla Ciebie:
- sprawdź, czy poszkodowany jest przytomny,
- zapytaj, czy potrzebuje pomocy,
- jeśli znasz zasady pierwszej pomocy – zastosuj je,
W przypadku przemocy domowej czy napaści seksualnej nie zmuszaj ofiary do mówienia – najważniejsze jest zapewnienie jej poczucia bezpieczeństwa i wezwanie Policji lub Pogotowia.
Zgłoszenie przestępstwa – co dalej?
Po wezwaniu służb możesz zostać poproszony o złożenie zeznań. Pamiętaj: twoje dane są chronione, a policja zadba o twoje bezpieczeństwo jako świadka.
Masz prawo do anonimowości – w przypadku niektórych przestępstw możesz pozostać anonimowy. Twoje zeznania mogą być kluczowe – nawet drobne szczegóły mogą pomóc w czynnościach.
Czego nie robić? Najczęstsze błędy świadków
- ignorowanie sytuacji – udawanie, że nic się nie stało, to przyzwolenie na przemoc,
- zbyt emocjonalna interwencja – może doprowadzić do eskalacji lub do twojego zranienia,
- rozpowszechnianie informacji w internecie – publikowanie nagrań lub danych może utrudnić czynności i narazić Cię na odpowiedzialność prawną,
- zniechęcanie ofiary do zgłoszenia sprawy – np. „Nie warto”, „I tak nic nie zrobią” – to może pogłębić jej traumę,
Co mówi prawo?
Zgodnie z art. 304 §1 Kodeksu postępowania karnego:
„Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.”
W niektórych przypadkach (np. morderstwo, zgwałcenie, terroryzm) obowiązek ten staje się prawnym obowiązkiem, a zatajenie informacji może skutkować odpowiedzialnością karną.
Podsumowanie:
- zatrzymaj się i oceń sytuację
- wezwij pomoc – zadzwoń na 112
- nie narażaj siebie – działaj rozważnie
- zapamiętaj jak najwięcej szczegółów
- współpracuj z policją – twoje świadectwo ma znaczenie
Nie trzeba być bohaterem, by pomóc. Czasem wystarczy jeden telefon, jedno spojrzenie, jedno dobre słowo. Nie bądź obojętny – reaguj mądrze.
ZKS KMP
